SQL Server Günlüğü: Başvuru kaynağı: SQL Server bağlantı sorunları ve açıklamaları

23 Ocak 2017 Pazartesi

Başvuru kaynağı: SQL Server bağlantı sorunları ve açıklamaları

Yazının ilk yayınlandığı tarih: 23 Ocak 2017
Son güncellenme tarihi: 2 Şubat 2017, v1.1
Yazının konusu: SQL Server bağlantı sorunları ve açıklamaları
Yazının kapsamı: Bu dokümanın kapsamı Database Engine servisiyle sınırlıdır, versiyon bağımsızdır ve Microsoft Azure bağlantı sorunlarını da kapsar.
Yazar: Ekrem Önsoy

SQL Server Bağlantı Sorunları ve Açıklamaları

Microsoft SQL Server Forumlarında ve daha birçok farklı platformda bazı sorular tekrar tekrar soruluyor. Böyle bir yazı yazarak sık soru gelen konu başlıklarından biri olan SQL Server'a bağlantı ile ilgili sorunların nasıl çözüleceğine dair bilgi ve tecrübeleri derli toplu bir doküman ile paylaşmak istedim. SQL Server'ın farklı versiyonlarındaki değişiklikler, çeşitli güncellemeler ve yeni sorunlar için bu yazıyı zaman zaman güncelleyeceğim. Bu sayede bu yazımın SQL Server'a bağlantı sorunlarının çözümü için farklı platformlarda genel bir referans kaynağı olmasını hedefliyorum.

SQL Server'a bağlanamamakla ilgili birçok sorun senaryosu ve hata mesajı mevcut. Birçok farklı mesaj, farklı bir sorunun sonucunda oluşuyor. Bu nedenle SQL Server'a bağlanma sorununu tek bir senaryoyla veya hata mesajıyla değil, farklı senaryo ve hata mesajlarına göre ayrı ayrı açıklayacağım.

Hataların açıklamalarına ve sorunların çözümüne geçmeden önce, bu süreçte kullanılacak bazı temel kavram ve araçlardan bahsetmek istiyorum. Bu kavram ve araçları sorun çözümlerinde başvuru kaynağı olarak göstereceğim ve bunu yaparken madde numaralarını da kullanacağım.

Notlar:

Zaman zaman bazı terimleri İngilizce kullanacağım, çünkü kullanacağınız uygulamalarda karşınıza çıkacak olan ilgili terim bu dilde olacak, bir de çevirme ve tahmin işleriyle boğuşmak istemezsiniz diye düşünüyorum.
Hata mesajları şu anda sadece İngilizce, zamanla Türkçelerine ulaştıkça ilgili senaryoya hata mesajının Türkçesini de ekleyeceğim.
Güncelleme 03.02.2017: Bu konuda 27 Ocak tarihinde Microsoft tarafından da kapsamlı bir makale (İngilizce) yayınlandı. Bu makaleye de buradan ulaşabilirsiniz.

1.KAVRAMLAR

1.1 Instance / Database Engine

Bu yazıda sık sık "Instance" ve "Database Engine" kavramları kullanılacaktır. Bir Database Engine Instance'ı, bir işletim sistemi altında çalışan "sqlservr.exe" uygulamasının bir kopyası demektir. Her Database Engine Instance'ı birkaç sistem veritabanını, bir veya daha fazla kullanıcı veritabanını yönetir. Her sunucuda Database Engine servisinin birden fazla Instance'ı, yani kopyası olabilir. Uygulamalar veritabanlarında işlem yapabilmek için ilgili Database Engine Instance'ına bağlanırlar.

Database Engine servisi 1.2 numaralı maddedeki ekran görüntülerinde de gösterilen ve etrafı kırmızı ile çizilen servistir. Bundan hariç olarak aynı veya farklı Instance adıyla Analysis Services, Reporting Services, Integration Services ve benzeri başka servisler kurulabilir. SQL Server 2000'den itibaren bir işletim sistemine birden fazla SQL Server Instance'ı kurulabilir.

Instance tipleri ikiye ayrılır ve farklarının ayrıntıları aşağıda 1.2 numaralı maddede açıklanmıştır.

1.2.Default Instance / Named Instance

SQL Server ürününü kurulum esnasında iki şekilde, Default Instance veya Named Instance olarak kurabilirsiniz. Her bir sunucuda, yani işletim sistemi düzeyinde sadece 1 tane Default Instance olabilir. Eğer aynı sunucuya birden fazla SQL Server kurulumu yapılacaksa ve zaten bir Default Instance kurulu ise diğer Instance'ların Named Instance olması gerekir.

Bir SQL Server Instance'ı kurulduktan sonra sunucu adı değiştirilebilir, fakat Instance adı değiştirilemez. Bir kurulumu Default Instance olarak yaptıysanız bunu Named Instance'a çeviremezsiniz veya tam tersini yapamazsınız. Instance adını değiştirmek için kurduğunuz Instance'ı silmeniz ve tekrar kurmanız gerekmektedir.

Default ve Named Instance tipleri arasındaki temel farklar şunlardır:

Default Instance varsayılan olarak Static Port kullanır, yani kullandığı port numarası sabittir, birisi elle değiştirmediği sürece değişmez.
Default Instance'ın varsayılan port numarası 1433'tür.
Default Instance'ın servis adı MSSQLSERVER'dır. SQL Server Configuration Manager'da (2.1) aşağıdaki gibi görünür:

Bir Default Instance'ın SQL Server Configuration Manager'daki (2.1) görünümü.
Not: Bu ekran görüntüsünde Default Instance olan bir Database Engine servisi çalışır (Running) durumdadır.

Bir Default Instance'a bağlanmak için aşağıdakileri "sunucu adı" olarak kullanabilirsiniz:

Bilgisayar adı,
Bilgisayarın yerel IP'si,
localhost (eğer Instance'a bağlantı, kurulumla aynı sunucu üstünden yapılacaksa),
127.0.0.1 (eğer Instance'a bağlantı, kurulumla aynı sunucu üstünden yapılacaksa).

Named Instance varsayılan olarak Dynamic Port, yani servis başlangıcında müsait olan herhangi bir port numarasını kullanır.
Named Instance'lar her yeniden başlatıldıklarında port numaraları değişir.
Bir Named Instance'ın adının biçimi şöyledir: Instance adı>.

SQL Server Configuration Manager'da (2.1) aşağıdaki gibi görünür:

"SQL2014_DEV" adındaki bir Named Instance'ın SQL Server Configuration Manager'daki (2.1) görünümü.
Not: Bu ekran görüntüsündeki SQL2014_DEV isimli Instance'a ait Database Engine servisi durmuş (Stopped) durumdadır.

Named Instance'lara bağlanmak için aşağıdakileri "sunucu adı" olarak kullanabilirsiniz.

Bilgisayar adı ve Instance adını, örnek: CONTOSO\SQL01. Bu örnekte "CONTOSO" bilgisayarın/sunucunun adı, "SQL01" de Instance'ın adı.
Bilgisayarın/sunucunun IP'si + Instance adı, örnek: 192.168.1.205\SQL01.

Güncelleme 02.02.2017: SQL Server'a bağlanmak için kullanılabilecek birçok yönteme dair örnek kaynağa (İngilizce) buradan ulaşabilirsiniz.

1.3.TCP/IP Protokolü - Port

TCP/IP protokolü etkin olan her SQL Server Instance'ı ayrı bir port numarası kullanır. Bu port SQL Server Instance'ı ile istemci arasındaki veri alışverişi için kullanılır. İster Default Instance ister Named Instance olsun, port numaraları kurulum sonrasında SQL Server Configuration Manager (2.1) kullanılarak değiştirilebilir. Bu değişiklik SQL Server Database Engine servisinin yeniden başlatılmasını gerektirir, aksi takdirde değişiklik devreye girmez.

SQL Server Express Edition kurulumlarında varsayılan olarak TCP/IP protokolü devre dışı bırakılır.

Herhangi bir Edition'dan olan SQL Server Instance'ı için TCP/IP protokolünü etkinleştirmek isterseniz, ki uzaktan bağlanmak istediğiniz bir SQL Server Instance'ı için TCP/IP veya Named Pipe protokolü etkin olmalıdır, aşağıda gösterildiği gibi SQL Server Configuration Manager (2.1)'ı kullanabilirsiniz.

SQL Server Configuration Manager (2.1) ile TCP/IP protokolünü etkinleştirme. Değişikliğin devreye girebilmesi için Database Engine servisinin yeniden başlatılması gerekmektedir.

Protokoller hakkında daha fazla bilgi için SQL Server 2005: Bağlantı Protokolleri başlıklı yazımı okuyabilirsiniz. Şu anda kullandığınız SQL Server'ın versiyonu muhtemelen daha yeni olacaktır, ama merak etmeyin protokoller hala aynı.

İlgili Database Engine servisinin o anda hangi portu kullandığını öğrenmek isterseniz Error Log (2.3) dosyasını veya Windows Application Event Log (2.4)'u kullanabilirsiniz.

Error Log (2.3):

Database Engine Instance'ının Error Log dosyasının içeriğinden port numarasını bulma.

2.ARAÇLAR

2.1.SQL Server Configuration Manager

Bu araç, SQL Server kurulumuyla birlikte gelir. SQL Server 2005'ten beri vardır. Bu araç ile daha birçok işlemin yanısıra özetle SQL Server servislerinin durumları gözlemlenebilir ve değiştirilebilir, Database Engine servisinin başlangıç parametreleri değiştirilebilir, servis kullanıcı ayrıntıları değiştirilebilir, bağlantı protokolleri (TCP/IP, port gibi) ayarlanabilir ve takma isimler oluşturulabilir.

2.2.SQL Server Browser Service

Bir uygulamanın Connection String'inde port numarası belirtilebilse de, eğer bir SQL Server Instance'ı Dynamic Port kullanmak üzere ayarlanmışsa SQL Server Database Engine servisi yeniden başlatıldığında port numarası değişecektir. Eğer Browser Service çalışıyorsa, başlatıldığında UDP port 1434'ü sahiplenir, kayıt defterindeki (Registry) ilgili anahtarları okur ve sunucu üstündeki tüm SQL Server Instance'larını kullandıkları portlarla birlikte belirler. Bir sunucuda bir veya daha fazla ağ kartı varsa SQL Server Browser servisi SQL Server için karşılaştığı ilk etkinleştirilen portu seçer.

Bir SQL Server istemcisi (mesela bir uygulama) SQL Server kaynaklarına erişmek istediğinde, istemci ağ kütüphanesi 1434 portunu kullanarak sunucuya mesaj yollar. SQL Server Browser servisi ulaşılmak istenen Instance'ın TCP/IP portuyla karşılık verir. İstemci uygulamasındaki ağ kütüphanesi ulaşılmak istenen SQL Server Instance'ının portunu kullanarak sunucuya talebini göndermek suretiyle bağlantıyı tamamlar.

2.3.SQL Server Error Log

SQL Server Database Engine servisinin kendi Error Log dosyası vardır. Bunu bu şekilde belirtmemin nedeni, SQL Server Agent servisinin de kendi Error Log dosyasının olmasıdır, bunlar birbirine karıştırılmamalı. Bu yazı kapsamında ilgili olanı SQL Server Database Engine servisinin Error Log dosyasıdır. Bu dosyanın konumu, yaptığınız kuruluma göre değişir. Aşağıda belirtilen yol biçimi SQL Server Instance'ınızın adına göre (Default Instance mı, Named Instance mı olduğuna göre) ve SQL Server'ın versiyonuna göre değişir.

Error Log dosyasının yolunun biçimi şöyledir:
Program Files\Microsoft SQL Server\MSSQL.n\MSSQL\LOG\ERRORLOG

Her SQL Server Database Engine servisinin yeniden başlatılmasıyla Error Log dosyası yenilenir. Varsayılan olarak geriye dönük 6 tane Error Log dosyası tutulur. O anki en güncel Error Log dosyası, uzantısı olmayan dosyadır, sadece ERRORLOG adıyla oluşturulur. Bundan sonraki en güncel dosyanın adı ERRORLOG.1, sonraki ERRORLOG.2 diye gider. Error Log dosyaları düz metin dosyalarıdır ve mesela Notepad ile birlikte açılabilir.

2.4.Event Viewer (Olay günlüğü)

Windows işletim sisteminde System ve Application Event Log'ları (daha başkaları da var, ama bu yazı kapsamında ilgili dosyalar bunlar) vardır. Kural olarak şu unutulmamalıdır, SQL Server Error Log'a işlenen tüm hatalar Windows Application Event Log'una da işlenir. Bazı hatalar vardır ki, bunlar System Event Log'a işlenir. Bu nedenle bir hata soruşturması yürütürken iki log dosyasına da bakmak iyi bir yöntemdir.

2.5Ping komutu (Komut İstemcisi)

Ping komutu, TCP/IP protokolünü kullanan diğer sunucuya Internet Control Message Protocol (ICMP) Echo Request mesajları göndererek IP seviyesinde erişim olup olmadığını kontrol eder.

Hem karşı bilgisayar adına, hem de IP'sine karşı Ping komutunu çalıştırabilirsiniz. Eğer Ping komutu karşı bilgisayarın IP'si için başarılı sonuç döndürüyorsa, fakat bilgisayar adı için başarısız sonuç döndürüyorsa, o zaman isim çözme ile ilgili sorun yaşıyor olabilirsiniz.

Ping komutu Komut İstemcisi'den (Command Prompt) aşağıdaki biçimde çalıştırılır:

C:\>ping

veya

C:\>ping

Örnek:

C:\>ping SQL01.contoso.com

veya

C:\>ping 192.168.1.66

2.6Telnet (Komut İstemcisi)

Telnet komutunu, uzaktaki bir sunucudaki bir portun açık olup olmadığını kontrol etmek için kullanabilirsiniz.

Bazı sistemlerde Telnet istemcisi kurulu olmayabilir, böyle durumlarda önce Telnet istemcisini kurmanız gerekir.

Telnet komutu Komut İstemcisi'den (Command Prompt) aşağıdaki biçimde çalıştırılır:

C:\>telnet

veya

C:\>telnet

Örnek:

C:\>telnet SQL01.contoso.com

veya

C:\>telnet 192.168.1.66

3.SORUN SENARYOLARI

3.1.Senaryo

Alınan hata mesajı:

"A network-related or instance-specific error occurred while establishing a connection to SQL Server. The server was not found or was not accessible. Verify that the instance name is correct and that SQL Server is configured to allow remote connections. (provider: Shared Memory Provider, error: 40 - Could not open a connection to SQL Server) (Microsoft SQL Server, Error: 2)

The system cannot find the file specified"

veya

"A network-related or instance-specific error occurred while establishing a connection to SQL Server. The server was not found or was not accessible. Verify that the instance name is correct and that SQL Server is configured to allow remote connections. (provider: Named Pipes Provider, error: 40 - Could not open a connection to SQL Server) (Microsoft SQL Server, Error: 67)

The network name cannot be found"

Açıklama:

İlk hata, yerel bir SQL Server Instance'ına bağlanmaya çalıştığınızda, ikinci mesaj da uzaktaki bir SQL Server Instance'ına bağlanmaya çalıştığınızda oluşur.

Eğer yukarıdaki gibi hata mesajları alıyorsanız ve bağlanmaya çalıştığınız sunucu uzaktaysa ilk yapmanız Ping (2.5) komutuyla sunucuya ulaşıp ulaşamadığınızı kontrol etmektir. Çünkü bırakın SQL Server servisini, sunucunun kendisi de kapalı olabilir. Bununla birlikte, bazı sunucular çalışıyor olsa da Ping komutuna cevap vermeyecek şekilde ayarlanmış olabilirler, bu bilgiyi de bir kenarda tutmakta fayda var.

Eğer sunucunun açık olduğundan eminseniz ve yukarıdaki gibi hata mesajları alıyorsanız SQL Server Configuration Manager (2.1)'ı açın ve SQL Server Database Engine servisinizin çalışıp çalışmadığını kontrol edin.

Database Engine servisinizin çalışır durumda (Status = Running) olduğundan emin olun.

Eğer SQL Server Configuration Manager (2.1)'ı açtığınızda "SQL Server Services" penceresinde hiçbir servis adı görmüyorsanız ya SQL Server Configuration Manager (2.1)'ın başka bir versiyonuyla SQL Server Database Engine'in farklı bir versiyonuna bakmaya çalışıyorsunuz ya da bu sunucuya henüz bir SQL Server Instance'ı kurulmamış demektir.

SQL Server Configuration Manager (2.1)

3.2.Senaryo

Alınan hata mesajı:

Açıklama:

Bu hata mesajı 3.2'de anlatılan hata mesajına benzerdir, ama sizi yanıltmasın, hata mesajının sonundaki parantezlerin içerisindeki mesajlar farklıdır.

Eğer böyle bir hata mesajı alıyorsanız bağlanmaya çalıştığınız SQL Server Instance adını yanlış yazıyorsunuz demektir. Örneğin eğer varolan Instance adı "CONTOSO\SQL01" ise ve ben Connection String'ime veya SQL Server Management Studio'daki "Server name"e "CONTOSO\SQL2" yazarsam o zaman bu hata mesajını alırım.

Kullandığınız Instance adının doğruluğunu teyit edin. Bunun için SQL Server Configuration Manager (2.1)'ı kullanabilirsiniz.

3.3.Senaryo

Alınan hata mesajı:

Açıklama:

Bu sorun da ilk bakışta önceki sorunlara benzer, fakat yine hata mesajının sonundaki parantez içerisindeki ayrıntılarla farklılaşır.

Eğer böyle bir hata mesajıyla karşılaşıyorsanız ilk yapmanız gereken kullandığınız veya kullanmanız gereken ama kullanmadığınız port (1.2) numarasından emin olmaktır. Misal Database Engine Instance'ınız 1533 numaralı portu kullanıyorsa ve Browser Service (2.2) çalışmıyorsa ve Connection String'inizde veya SQL Server Management Studio'daki "Server name"de bunu belirtmiyorsanız bu hata ile karşılaşırsınız.

Olması gereken Connection String biçimi (Server kısmına odaklanın lütfen)

"Server=, ; Database=; Trusted_Connection=True;"

Örnek:
"Server=CONTOSO\SQL01, 1533; Database=Veritabanim; Trusted_Connection=True;"

Port'un açık olup olmadığını Telnet (2.6) komutuyla da kontrol edebilirsiniz.

3.4.Senaryo

Alınan hata mesajı:

"A transport-level error has occurred when sending the request to the server. (provider: TCP Provider, error: 0 - An existing connection was forcibly closed by the remote host.)"

Açıklama:

Diyelim ki uzaktaki bir SQL Server Instance'ına SQL Server Management Studio veya başka bir uygulama ile bağlantı kurdunuz ve işlemlerinizi gerçekleştiriyorsunuz. Eğer bağlantınız aşağıdaki gibi nedenlerden ötürü sonlandırılırsa, bu hata ile karşılaşırsınız:

Oturumunuz SQL Server Instance'ında KILL komutu ile sonlandırılırsa,
Ağ bağlantınız veya uzaktaki SQL Server Instance'ının ağ bağlantısı koptuysa,
Oturumunuz SQL Server Database Engine tarafından sunucudaki yoğunluk ve kaynak yetmezliği nedeniyle sonlandırılırsa.

Böyle bir sorun ile karşılaştığınızda hizmet almaya çalıştığınız SQL Server'ın yöneticileriyle irtibat kurup oturumunuzun kim tarafından ve neden sonlandırıldığını sorgulayabilir veya ağ bağlantılarınızı kontrol edebilirsiniz.

3.5.Senaryo

Alınan hata mesajı:

Açıklama:

Şayet bu hata mesajıyla karşılaştıysanız, bağlanmaya çalıştığınız uzaktaki SQL Server Instance'ının TCP/IP protokolü devre dışıdır. Bu protokolü etkinleştirme hakkında daha fazla bilgi için lütfen 1.2TCP/IP Protokolü - Port başlıklı maddeye başvurun.

Port'un açık olup olmadığını Telnet (2.6) komutuyla da kontrol edebilirsiniz.

3.6.Senaryo

Alınan hata mesajı:

A transport-level error has occurred when receiving results from the server. (provider: TCP Provider, error: 0 - The specified network name is no longer available.)

Açıklama:

Böyle bir sorun yaşıyorsanız muhtemelen sunucuyla bağlantı kurmuş ve işlem yapıyorsunuzdur, fakat bu sürecin bir aşamasında bu hata ile karşılaşmışsınızdır.

Şahsen ben bu hata ile bugüne kadar hep ağ bağlantısı kopmalarında karşılaştım. Örneğin farklı ağlardaki iki sunucu arasında Log Shipping ile dosya kopyalama işlemi yapıyorsunuz diyelim, eğer işlem sırasında sunucular arasındaki ağ bağlantısı koparsa böyle bir hata ile karşılaşabilirsiniz.

Eğer sunucularınızdan birisi buluttaysa veya ayrı bir bölgedeyse, örneğin bir sunucu Hollanda'da, diğeri Amerika'da gibi ve uygulamalarınızın bu mantıkla hata almadan çalışmaya devam ediyorsa ve uygulamayı siz geliştiriyorsanız o zaman uygulamanızı bağlantı koptuğunda kaldığı yerden devam edecek bir mantıkla yazmanız gerekiyor. Bağlantı gittiğinde ve bu hatayı aldığınızda bunu handle edebilmeniz gerekiyor. Çünkü böyle yapılarda bağlantı kopma olasılıkları çeşitli nedenlerle (bakım nedeniyle, ağdaki gel gitler nedeniyle gibi) kaçınılmazdır ve tekrarlar. Bu sorunla nasıl yaşayacağınızı öğrenmeniz gerekiyor.

Şayet yukarıdaki paragrafta bahsettiğim gibi farklı bölgeleri barındıran bir yapı yoksa ve birbirine yakın veya dahili ağlarsa bunlar, o zaman (varsa) ağ uzmanlarınızla bu konuyu konuşmalısınız ve ağınızın istikrarlı çalışmadığını kendilerine bildirmelisiniz. Muhtemelen ilk etapta itiraz edebilirler, ama pes etmeyin, bu sorun ağ bağlantı kopmasıyla ilgili bir sorundur.

3.7.Senaryo

Alınan hata mesajı:

Login failed. The login is from an untrusted domain and cannot be used with Windows authentication. (Microsoft SQL Server, Error: 18452)

Açıklama:

Uzaktaki SQL Server Instance'ınıza bağlanırken böyle bir hata alabilirsiniz. Bu bir bağlantı hatası değil, kullanıcı yetkilendirme hatasıdır. Hata mesajında da belirtildiği gibi, bağlantı için kullandığınız Windows Login'i güvenli bulunmamaktadır.

Bu sorun, SQL Server'ın bulunduğu karşı Domain ile yerel bilgisayarınızdaki Domain veya Windows ortamı ile bir güven ilişkisi bulunmadığında oluşur. Bir güven ilişkisi olmadığı için, karşı tarafta bulunan SQL Server Instance'ı, yerel bilgisayarınızdan karşı SQL Server'a giriş yapmak için kullanmaya çalıştığınız kullanıcıyı tanımayacaktır.

Bu sorunu çözmek için ya bağlantı için SQL Login kullanmalısınız ya da Domain'ler arasında güven ilişkisini oluşturmalısınız.

3.8.Senaryo

Alınan hata mesajı:

Açıklama:

SQL Server Instance'ınıza bağlanırken böyle bir hata alabilirsiniz. Bu bir bağlantı hatası değil, kullanıcı yetkilendirme hatasıdır. Bu hata mesajı güvenlik nedeniyle çok yüzeysel olarak oluşturulmaktadır. Kastettiğim şu, bu hata mesajından bu şekilde yalnızca "test" isimli kullanıcının SQL Server Instance'ına bağlanırken hata aldığı sonucuna varabiliriz. Fakat bunun binbir çeşit türlü nedeni olabilir.

Bu farklı nedenleri incelemek için 2.3 ve 2.4 numaralı maddelerde bahsedilen Log dosyaları incelenmelidir. Log dosyalarında bu hatanın hemen altında hataya dair ayrıntı bulunacaktır. Örneğin Login'in şifresinin yanlış girilmesi, Login'in Disabled rudumda oluşu gibi.